Ferill 354. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
154. löggjafarþing 2023–2024.
Þingskjal 785 — 354. mál.
Svar
fjármála- og efnahagsráðherra við fyrirspurn frá Loga Einarssyni um eignir og tekjur landsmanna árið 2022.
Svörin við fyrirspurninni byggjast á skattframtalsgögnum einstaklinga fyrir tekjuárin 1998–2022 frá embætti ríkisskattstjóra þar sem það eru bestu og heildstæðustu upplýsingarnar sem völ er á um eignir og tekjur landsmanna. Gögnunum er raðað eftir fjölskyldunúmeri framtals. Tveir samskattaðir aðilar teljast saman sem ein fjölskylda, óháð því hvort um er að ræða hjón eða samskattað par. Einhleypur aðili, þ.m.t. einstætt foreldri, telst sem ein fjölskylda og ósamskattað par í sambúð telst sem tvær fjölskyldur. Vert er að hafa í huga að þar sem hér er stuðst við skattframtöl telst unglingur í foreldrahúsum í þessari röðun sem ein fjölskylda frá og með 16 ára aldri þrátt fyrir að sami unglingurinn komi fram sem barn á framfæri framteljanda á öðru framtali. Þar sem flestir í þeim hópi eiga litlar eignir og hafa lágar eða engar tekjur hafa þeir ekki teljandi áhrif á tölulegar niðurstöður varðandi þann hóp sem á mestar eignir eða hefur hæstar tekjur. Öðru máli gegndi ef um væri að ræða tölur um heildardreifingu eigna og tekna eða meðaltöl og miðgildi framteljenda. Í svarinu eru því taldir saman allir framteljendur í skilningi skattalaga. Í gögnunum eru einnig meðtaldir þeir einstaklingar sem hafa afbrigðilega álagningu, eða handreiknaðir eins og sá hópur er oft nefndur sökum þess að sérfræðingar Skattsins þurfa að handreikna álagningu þeirra. Skattframtölum þessara einstaklinga er að einhverju leyti ábótavant og er algeng ástæða fyrir handreikningi búseta erlendis hluta úr ári. Á árinu 2022 voru samtals 256.869 fjölskyldur í gögnum ríkisskattstjóra miðað við framangreinda skilgreiningu á framteljendum. Samkvæmt niðurstöðum álagningar ársins 2023 vegna tekjuársins 2022 námu heildareignir framteljenda 10.880 milljörðum kr., eigið fé framteljenda var 7.902 milljarðar kr. og heildartekjur framteljenda voru 2.528 milljarðar króna með fjármagnstekjum en 2.301 milljarðar kr. án fjármagnstekna. Allar fjárhæðir í svarinu eru settar fram á verðlagi hvers árs.
Gæði gagnanna eru að mestu leyti óbreytt yfir þann tíma sem hér um ræðir með þeirri undantekningu þó að á framtali 2009 voru innstæður og vextir af innstæðum forskráð í fyrsta sinn á skattframtöl og hafa verið það síðan. Þetta þýddi að innstæður og vextir af innstæðum hækkuðu gríðarlega á milli framtala 2008 og 2009. Það hafði hins vegar ekki afgerandi áhrif á hlutfallstölurnar á þessum tíma. Þá er rétt að taka fram að hlutabréf eru talin á nafnvirði í þessum gögnum og fasteignir eru taldar á fasteignamatsverði eins og þessar eignir eru færðar í skattframtölum. Þá skal sérstaklega tekið fram að uppsöfnuð lífeyrisréttindi eru ekki talin fram sem eignir á skattframtali og eru þau því ekki talin með í þessum útreikningum þótt lífeyrisréttindi séu með verðmætustu eignum hvers einstaklings.
1. Hvert var eigið fé þeirra a) 5%, b) 1%, c) 0,1% landsmanna sem mest áttu árið 2022 og hvert var hlutfall eigin fjár þeirra af eigin fé allra landsmanna það ár?
Eigið fé þeirra 5% framteljenda sem áttu mestar eignir við árslok 2022 var 2.663 milljarðar kr. samkvæmt niðurstöðum álagningar 2023. Hlutfall eigin fjár þeirra af eigin fé allra framteljenda var 36,0% og er það 12,7 prósentustigum lægra en tíu árum áður. Eigið fé þess 1% framteljenda sem mestar eignir áttu við árslok 2022 var 1.109 milljarðar kr. Hlutfall eigin fjár þeirra af eigin fé allra framteljenda var 15% og er það 7,7 prósentustigum lægra en tíu árum áður. Eigið fé þess 0,1% framteljenda sem mest áttu við lok árs 2022 var 353 milljarðar kr. Hlutfall eigin fjár þeirra af eigin fé allra framteljenda var 4,8% og er það 3,3 prósentustigum lægra en tíu árum áður. Sambærilegur tölur aftur til ársins 1998 er að finna í töflu 1.
Tafla 1. Upphæð og hlutfall eigin fjár hjá þeim hluta framteljenda sem mest áttu af heildar eigin fé 1998–2022, raðað eftir heildareignum.
Efstu 5% | Efsta 1% | Efsta 0,1% | ||||
Ár | Eigið fé, m.kr. | Hlutfall af heild | Eigið fé, m.kr. | Hlutfall af heild | Eigið fé, m.kr. | Hlutfall af heild |
1998 | 228.350 | 38,5% | 99.660 | 16,8% | 29.352 | 4,9% |
1999 | 259.070 | 38,0% | 113.422 | 16,6% | 32.538 | 4,8% |
2000 | 286.654 | 37,7% | 124.563 | 16,4% | 37.231 | 4,9% |
2001 | 318.178 | 37,1% | 137.221 | 16,0% | 39.348 | 4,6% |
2002 | 346.316 | 38,1% | 155.928 | 17,1% | 49.443 | 5,4% |
2003 | 390.889 | 38,6% | 180.944 | 17,9% | 60.941 | 6,0% |
2004 | 445.154 | 38,1% | 201.653 | 17,2% | 64.114 | 5,5% |
2005 | 571.814 | 37,2% | 254.767 | 16,6% | 79.922 | 5,2% |
2006 | 695.255 | 40,7% | 328.875 | 19,3% | 112.685 | 6,6% |
2007 | 885.999 | 43,6% | 447.733 | 22,0% | 174.226 | 8,6% |
2008 | 931.468 | 47,2% | 474.197 | 24,0% | 173.848 | 8,8% |
2009 | 963.405 | 50,4% | 480.084 | 25,1% | 170.799 | 8,9% |
2010 | 894.334 | 56,3% | 448.976 | 28,3% | 162.119 | 10,2% |
2011 | 943.132 | 50,9% | 443.241 | 23,9% | 155.020 | 8,4% |
2012 | 1.010.625 | 48,7% | 470.267 | 22,7% | 167.120 | 8,1% |
2013 | 1.051.922 | 47,8% | 482.697 | 21,9% | 168.667 | 7,7% |
2014 | 1.126.162 | 46,1% | 506.336 | 20,7% | 167.754 | 6,9% |
2015 | 1.249.385 | 44,4% | 559.353 | 19,9% | 186.879 | 6,6% |
2016 | 1.388.292 | 43,5% | 612.632 | 19,2% | 201.323 | 6,3% |
2017 | 1.646.667 | 42,0% | 718.550 | 18,3% | 236.596 | 6,0% |
2018 | 1.864.000 | 40,8% | 802.139 | 17,6% | 260.224 | 5,7% |
2019 | 1.998.910 | 40,1% | 864.983 | 17,3% | 282.236 | 5,7% |
2020 | 2.076.087 | 39,2% | 902.242 | 17,0% | 292.957 | 5,5% |
2021 | 2.293.719 | 39,0% | 995.503 | 16,9% | 325.209 | 5,5% |
2022 | 2.662.627 | 36,0% | 1.109.156 | 15,0% | 353.271 | 4,8% |
2. Hverjar voru heildareignir þeirra a) 5%, b) 1%, c) 0,1% landsmanna sem mest áttu árið 2022 og hvert var hlutfall heildareigna þeirra af heildareignum allra landsmanna það ár?
Heildareignir þeirra 5% framteljenda sem áttu mestar eignir í lok árs 2022 samkvæmt skattframtölum voru 2.954 milljarðar kr. Hlutfall eigna þeirra af heildareignum allra framteljenda var 28,8% og er það 2,7 prósentustigum lægra en tíu árum áður. Heildareignir þess 1% framteljenda sem mestar eignir áttu í lok árs 2022 voru 1.159 milljarðar kr. Það svarar til 11,3% af heildareignum allra framteljenda sem er 2,3 prósentustigum lægra en tíu árum áður. Heildareignir þess 0,1% framteljenda sem mestar eignir áttu í lok árs 2022 voru 359 milljarðar kr. eða sem nam 3,5% af heildareignum og er 1,2 prósentustigum lægra en tíu árum áður. Sambærilegar tölur aftur til ársins 1998 koma fram í töflu 2.
Tafla 2. Upphæð og hlutfall heildareigna hjá þeim hluta landsmanna sem mestar eignir áttu 1998–2022.
Efstu 5% | Efsta 1% | Efsta 0,1% | ||||
Ár | Heildareignir, m.kr. | Hlutfall af heild | Heildareignir, m.kr. | Hlutfall af heild | Heildareignir, m.kr. | Hlutfall af heild |
1998 | 271.489 | 28,3% | 115.708 | 12,1% | 35.299 | 3,7% |
1999 | 302.888 | 27,6% | 125.126 | 11,4% | 35.570 | 3,2% |
2000 | 341.328 | 27,6% | 140.171 | 11,3% | 41.876 | 3,4% |
2001 | 379.203 | 27,0% | 154.552 | 11,0% | 45.720 | 3,3% |
2002 | 406.230 | 27,1% | 169.783 | 11,3% | 52.777 | 3,5% |
2003 | 459.505 | 27,5% | 196.977 | 11,8% | 64.891 | 3,9% |
2004 | 534.942 | 27,8% | 225.007 | 11,7% | 70.273 | 3,6% |
2005 | 700.350 | 28,5% | 292.425 | 11,9% | 90.397 | 3,7% |
2006 | 868.991 | 30,8% | 382.162 | 13,6% | 128.595 | 4,6% |
2007 | 1.119.197 | 33,1% | 523.029 | 15,5% | 195.915 | 5,8% |
2008 | 1.196.965 | 32,7% | 554.000 | 15,1% | 200.779 | 5,5% |
2009 | 1.233.236 | 32,4% | 561.351 | 14,8% | 197.110 | 5,2% |
2010 | 1.133.966 | 32,7% | 517.756 | 14,9% | 183.550 | 5,3% |
2011 | 1.148.891 | 31,8% | 500.980 | 13,9% | 169.389 | 4,7% |
2012 | 1.216.785 | 31,5% | 523.679 | 13,6% | 180.929 | 4,7% |
2013 | 1.255.310 | 31,5% | 531.540 | 13,3% | 181.580 | 4,6% |
2014 | 1.319.381 | 31,3% | 547.868 | 13,0% | 174.887 | 4,2% |
2015 | 1.436.353 | 31,7% | 596.807 | 13,2% | 191.418 | 4,2% |
2016 | 1.578.257 | 31,8% | 654.087 | 13,2% | 208.293 | 4,2% |
2017 | 1.851.952 | 32,0% | 758.641 | 13,1% | 241.358 | 4,2% |
2018 | 2.091.545 | 31,8% | 843.830 | 12,8% | 265.618 | 4,0% |
2019 | 2.231.966 | 31,2% | 905.327 | 12,6% | 289.100 | 4,0% |
2020 | 2.316.459 | 30,2% | 944.018 | 12,3% | 299.532 | 3,9% |
2021 | 2.554.191 | 30,1% | 1.039.624 | 12,2% | 330.081 | 3,9% |
2022 | 2.954.149 | 28,8% | 1.158.784 | 11,3% | 358.892 | 3,5% |
3. Hverjar voru tekjur tekjuhæstu a) 5%, b) 1%, c) 0,1% landsmanna árið 2022, með og án fjármagnstekna, og hvert var hlutfall tekna þeirra af tekjum allra landsmanna það ár?
Heildartekjur með fjármagnstekjum samkvæmt skattframtölum hjá tekjuhæstu 5% framteljenda voru 545 milljarðar kr. árið 2022. Hlutfall tekna þeirra af heildartekjum allra framteljenda var 21,6% og er það 0,6 prósentustigum hærra en tíu árum áður. Heildartekjur með fjármagnstekjum hjá tekjuhæsta 1% framteljenda voru 228 milljarðar kr. Hlutfall tekna þeirra af öllum tekjum var 9% og er það 1,7 prósentustigum hærra en tíu árum áður. Þá voru heildartekjur hjá tekjuhæsta 0,1% framteljenda samtals 87 milljarðar kr. Hlutfall tekna þeirra af heildartekjum var 3,5% og er það 1,6 prósentustigum hærra en tíu árum áður. Sambærilegar tölur aftur til ársins 1998 er að finna í töflu 3.
Tafla 3. Upphæð og hlutfall heildartekna með fjármagnstekjum hjá tekjuhæsta hluta framteljenda 1998–2022.
Efstu 5% | Efsta 1% | Efsta 0,1% | ||||
Ár | Heildartekjur, m.kr. | Hlutfall af heild | Heildartekjur, m.kr. | Hlutfall af heild | Heildartekjur, m.kr. | Hlutfall af heild |
1998 | 66.997 | 18,6% | 21.672 | 6,0% | 4.845 | 1,3% |
1999 | 78.534 | 19,2% | 26.223 | 6,4% | 6.187 | 1,5% |
2000 | 90.940 | 19,7% | 32.223 | 7,0% | 8.795 | 1,9% |
2001 | 106.117 | 20,6% | 41.584 | 8,1% | 15.384 | 3,0% |
2002 | 118.497 | 21,4% | 49.008 | 8,9% | 20.608 | 3,7% |
2003 | 138.711 | 23,2% | 64.270 | 10,8% | 31.104 | 5,2% |
2004 | 153.350 | 23,4% | 68.055 | 10,4% | 25.820 | 3,9% |
2005 | 209.261 | 27,2% | 110.690 | 14,4% | 48.628 | 6,3% |
2006 | 257.266 | 28,5% | 137.487 | 15,2% | 60.248 | 6,7% |
2007 | 366.171 | 33,2% | 222.967 | 20,2% | 112.446 | 10,2% |
2008 | 288.565 | 26,0% | 133.520 | 12,0% | 46.011 | 4,1% |
2009 | 246.970 | 23,3% | 104.425 | 9,9% | 37.208 | 3,5% |
2010 | 201.874 | 20,5% | 70.351 | 7,2% | 19.226 | 2,0% |
2011 | 217.645 | 20,7% | 73.711 | 7,0% | 18.931 | 1,8% |
2012 | 234.075 | 21,0% | 81.119 | 7,3% | 21.321 | 1,9% |
2013 | 258.041 | 21,5% | 94.655 | 7,9% | 28.139 | 2,3% |
2014 | 285.346 | 22,0% | 111.236 | 8,6% | 38.773 | 3,0% |
2015 | 308.336 | 22,0% | 116.952 | 8,3% | 35.167 | 2,5% |
2016 | 349.911 | 22,2% | 138.776 | 8,8% | 48.899 | 3,1% |
2017 | 397.307 | 22,6% | 165.292 | 9,4% | 63.739 | 3,6% |
2018 | 394.168 | 21,1% | 146.834 | 7,9% | 45.521 | 2,4% |
2019 | 411.277 | 21,0% | 152.353 | 7,8% | 48.275 | 2,5% |
2020 | 428.773 | 21,0% | 160.977 | 7,9% | 53.908 | 2,6% |
2021 | 517.942 | 23,0% | 225.549 | 10,0% | 94.137 | 4,2% |
2022 | 545.342 | 21,6% | 228.156 | 9,0% | 87.112 | 3,5% |
Heildartekjur án fjármagnstekna hjá tekjuhæstu 5% framteljenda voru 404 milljarðar kr. árið 2022. Hlutfall þeirra af tekjum allra framteljenda (án fjármagnstekna) var 17,6% og er það 1,8 prósentustigi lægra en tíu árum áður. Heildartekjur án fjármagnstekna hjá tekjuhæsta 1% framteljenda voru 123 milljarðar kr. eða sem svaraði til 5,3% af heildartekjum framteljenda (án fjármagnstekna) en það er 0,5 prósentustigum lægra en tíu árum áður. Heildartekjur án fjármagnstekna hjá tekjuhæsta 0,1% framteljenda voru 23,5 milljarðar kr. Hlutfall þeirra af tekjum allra framteljenda (án fjármagnstekna) var 1% og er það 0,1 prósentustigum lægra en tíu árum áður. Sambærilegar tölur aftur til ársins 1998 er að finna í töflu 4.
Tafla 4. Upphæð og hlutfall heildartekna án fjármagnstekna hjá tekjuhæsta hluta framteljenda 1998–2022.
Efstu 5% | Efsta 1% | Efsta 0,1% | ||||
Ár | Tekjur án fjármagnstekna, m.kr. | Hlutfall af heild | Tekjur án fjármagnstekna, m.kr. | Hlutfall af heild | Tekjur án fjármagnstekna, m.kr. | Hlutfall af heild |
1998 | 60.323 | 17,5% | 17.549 | 5,1% | 3.190 | 0,9% |
1999 | 66.840 | 17,4% | 19.128 | 5,0% | 3.120 | 0,8% |
2000 | 74.571 | 17,5% | 21.671 | 5,1% | 3.769 | 0,9% |
2001 | 82.241 | 17,4% | 23.302 | 4,9% | 3.790 | 0,8% |
2002 | 89.664 | 17,7% | 25.973 | 5,1% | 4.778 | 0,9% |
2003 | 94.730 | 17,8% | 27.794 | 5,2% | 4.991 | 0,9% |
2004 | 104.895 | 18,1% | 31.697 | 5,5% | 6.232 | 1,1% |
2005 | 119.925 | 18,6% | 38.150 | 5,9% | 9.177 | 1,4% |
2006 | 140.442 | 19,1% | 45.783 | 6,2% | 11.250 | 1,5% |
2007 | 171.639 | 20,3% | 62.240 | 7,4% | 19.735 | 2,3% |
2008 | 180.983 | 19,9% | 59.871 | 6,6% | 14.239 | 1,6% |
2009 | 175.460 | 19,2% | 53.418 | 5,9% | 10.756 | 1,2% |
2010 | 173.744 | 19,0% | 52.169 | 5,7% | 10.430 | 1,1% |
2011 | 191.841 | 19,5% | 57.271 | 5,8% | 10.431 | 1,1% |
2012 | 202.984 | 19,4% | 61.046 | 5,8% | 11.187 | 1,1% |
2013 | 216.772 | 19,4% | 66.734 | 6,0% | 13.636 | 1,2% |
2014 | 229.779 | 19,1% | 69.855 | 5,8% | 13.756 | 1,1% |
2015 | 251.739 | 19,3% | 78.548 | 6,0% | 16.798 | 1,3% |
2016 | 273.321 | 18,9% | 83.109 | 5,7% | 15.899 | 1,1% |
2017 | 298.780 | 18,6% | 91.678 | 5,7% | 18.845 | 1,2% |
2018 | 323.962 | 18,6% | 98.705 | 5,7% | 19.689 | 1,1% |
2019 | 337.655 | 18,4% | 100.814 | 5,5% | 18.570 | 1,0% |
2020 | 354.100 | 18,4% | 107.165 | 5,6% | 21.341 | 1,1% |
2021 | 381.825 | 18,5% | 118.440 | 5,7% | 25.224 | 1,2% |
2022 | 404.395 | 17,6% | 122.801 | 5,3% | 23.523 | 1,0% |
4. Hvað áttu tekjuhæstu a) 10%, b) 5%, c) 1%, d) 0,1% landsmanna árið 2022 stóran hluta af annars vegar eigin fé landsmanna og hins vegar heildareignum landsmanna það ár?
Tekjuhæstu 10% framteljenda samkvæmt skattframtölum áttu í lok árs 2022 samanlagt 34,4 % af eigin fé allra framteljenda, 0,9 prósentustigum lægra en tíu árum áður, og 32,8% af heildareignum, sem er hækkun um 2,2 prósentustig á sama tímabili. Tekjuhæstu 5% framteljenda í lok árs 2022 áttu samanlagt 22,3% af eigin fé allra framteljenda, 1,9 prósentustigi lægra en tíu árum áður, og 20,1% af heildareign allra, sem er hækkun um 0,9 prósentustig á sama tímabili. Tekjuhæsta 1% framteljenda átti við lok árs 2022 samanlagt 8% af eigin fé allra framteljenda, 2,8 prósentustigum lægra en tíu árum áður, og 6,6% af heildareignum, sem er lækkun um 0,6 prósentustig á sama tímabili. Tekjuhæsta 0,1% framteljenda átti við lok árs 2022 samanlagt 1,7% af eigin fé allra framteljenda, 2,5 prósentustigum lægra en tíu árum áður, og sem nemur 1,3% af heildareignum allra framteljenda, sem er lækkun um 1,1 prósentustig á sama tímabili. Sambærilegar tölur aftur til ársins 1998 er að finna í töflu 5.
Tafla 5. Hlutfall eigin fjár af heild og hlutfall heildareigna af heild hjá tekjuhæsta hluta framteljenda 1998–2022.
Efstu 10% | Efstu 5% | Efsta 1% | Efsta 0,1% | |||||
Ár | Eigið fé | Heildar-eignir | Eigið fé | Heildar-eignir | Eigið fé | Heildar-eignir | Eigið fé | Heildar-eignir |
1998 | 30,1% | 28,5% | 20,7% | 18,4% | 9,3% | 7,5% | 3,1% | 2,3% |
1999 | 31,8% | 29,1% | 22,2% | 18,9% | 9,7% | 7,4% | 2,8% | 1,9% |
2000 | 32,1% | 29,3% | 21,8% | 18,7% | 9,7% | 7,4% | 2,8% | 2,0% |
2001 | 30,6% | 28,5% | 20,5% | 17,9% | 9,1% | 6,9% | 2,9% | 1,9% |
2002 | 31,0% | 28,3% | 21,4% | 18,1% | 10,0% | 7,3% | 3,9% | 2,6% |
2003 | 33,0% | 29,7% | 23,2% | 19,3% | 10,9% | 8,0% | 3,9% | 2,7% |
2004 | 34,5% | 30,7% | 24,2% | 20,1% | 10,7% | 8,2% | 2,9% | 2,2% |
2005 | 36,0% | 32,1% | 25,3% | 21,3% | 11,2% | 8,9% | 3,1% | 2,5% |
2006 | 40,2% | 35,0% | 28,7% | 23,6% | 13,5% | 10,4% | 3,7% | 3,0% |
2007 | 43,4% | 37,6% | 32,1% | 26,1% | 16,3% | 12,2% | 6,1% | 4,2% |
2008 | 45,9% | 37,3% | 34,4% | 25,6% | 17,9% | 11,8% | 5,6% | 3,6% |
2009 | 43,0% | 34,7% | 32,4% | 23,5% | 17,0% | 10,4% | 5,9% | 3,2% |
2010 | 38,8% | 31,9% | 28,2% | 20,7% | 15,3% | 8,8% | 5,9% | 3,0% |
2011 | 35,5% | 30,6% | 23,9% | 19,1% | 11,0% | 7,2% | 4,4% | 2,5% |
2012 | 35,3% | 30,6% | 24,2% | 19,2% | 10,8% | 7,2% | 4,2% | 2,4% |
2013 | 35,9% | 31,3% | 24,8% | 19,8% | 11,4% | 7,6% | 4,0% | 2,4% |
2014 | 35,0% | 31,2% | 24,3% | 19,8% | 10,7% | 7,4% | 3,5% | 2,1% |
2015 | 35,8% | 32,2% | 24,7% | 20,6% | 10,6% | 7,6% | 2,9% | 1,9% |
2016 | 36,2% | 32,9% | 24,8% | 21,0% | 10,6% | 7,8% | 3,0% | 2,1% |
2017 | 36,7% | 34,0% | 24,9% | 21,6% | 10,7% | 8,2% | 3,4% | 2,4% |
2018 | 36,1% | 33,9% | 23,9% | 21,2% | 9,4% | 7,4% | 2,3% | 1,7% |
2019 | 35,0% | 33,1% | 23,2% | 20,6% | 9,1% | 7,2% | 2,6% | 1,9% |
2020 | 33,6% | 32,0% | 22,1% | 19,8% | 8,9% | 7,0% | 2,2% | 1,6% |
2021 | 34,3% | 32,3% | 22,9% | 20,2% | 9,4% | 7,3% | 2,2% | 1,6% |
2022 | 34,4% | 32,8% | 22,3% | 20,1% | 8,0% | 6,6% | 1,7% | 1,3% |